Als bijlage bij de Opiumwet zijn twee lijsten opgenomen waarin illegale middelen worden opgesomd. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen middelen met een onaanvaardbaar risico (lijst I) en andere middelen (lijst II). Softdrugs staan op lijst II van de Opiumwet. Hieronder worden cannabisproducten verstaan, afkomstig van de hennepplant. Dit zijn hasj en marihuana.
Zijn softdrugs legaal?
Nee, softdrugs staan op lijst II van de Opiumwet. Dat betekent dat alle handelingen met betrekking tot softdrugs strafbaar zijn, zoals handel (import/export), verkoop, productie en bezit van softdrugs. Het gebruik van drugs is niet strafbaar.
Wat houdt het gedoogbeleid in?
In het strafrecht bestaat het opportuniteitsbeginsel. Dit houdt in dat het Openbaar Ministerie kan afzien van vervolging van strafbare feiten als daarmee een hoger algemeen maatschappelijk belang wordt gediend. Het hoger algemeen belang bij het drugsbeleid is de volksgezondheid (scheiding van hard- en softdrugs markten) en de openbare orde.
Prioriteiten met betrekking tot de opsporing en vervolging van Opiumwetdelicten zijn vastgelegd in richtlijnen van het Openbaar Ministerie. Zo wordt hoge prioriteit gegeven aan de grootschalige productie van en handel in drugs en lagere prioriteit aan het bezit van drugs voor persoonlijk gebruik. Met betrekking tot het coffeeshopbeleid is er sprake van gedogen van strafbare feiten. Indien coffeeshops zich houden aan de AHOJ-G criteria wordt de verkoop van maximaal 5 gram hasj of marihuana per transactie niet gericht opgespoord.
Ben ik strafbaar als ik vanuit Nederland softdrugs meeneem naar het buitenland en wat voor straf krijg ik daarvoor?
Ja. De export van alle drugs is altijd strafbaar en zal zwaar worden bestraft. De maximumstraf voor dit delict voor harddrugs is 12 jaar en/of een geldboete van € 45.000,-. Voor softdrugs geldt een maximale vrijheidsstraf van 4 jaar en/of een geldboete van € 45.000,-. Ook alle pogingen tot in- en uitvoer worden zwaar bestraft.
Mag ik als minderjarige softdrugs gebruiken?
Het gebruik van drugs is in de Opiumwet niet strafbaar gesteld. Jongeren worden via voorlichting en preventieprogramma’s wel ontmoedigd om cannabis te gebruiken. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is hiervoor verantwoordelijk.
Mag een buitenlander softdrugs in Nederland kopen?
Onder strikte voorwaarden wordt de verkoop van softdrugs in coffeeshops gedoogd. Toegang tot een coffeeshop geldt voor iedereen met een minimale leeftijd van 18 jaar. Hierbij wordt geen verschil gemaakt tussen mensen met de Nederlandse nationaliteit en buitenlanders.
Wat voor straf staat me te wachten als ik in het buitenland softdrugs gebruik?
Dat varieert van land tot land. In sommige landen is het gebruik van drugs net als in Nederland niet strafbaar, zoals in Duitsland, Italië, Denemarken, Canada en Zwitserland. In andere landen is het gebruik van drugs strafbaar en bestaat de kans op vervolging die uiteen loopt van een administratieve sanctie tot een geldboete of een gevangenisstraf. In veel landen wordt geen onderscheid gemaakt tussen softdrugs en harddrugs.
Word ik gearresteerd als ik op straat een joint rook? En wat voor straf staat me dan te wachten?
Het gebruik van drugs en dus het roken van een joint is niet strafbaar.
Ben ik strafbaar als ik softdrugs koop bij een straatdealer of een vriend?
Ja. Zowel de koop als verkoop van softdrugs geldt als een overtreding van de Opiumwet.
Mag ik hasj verkopen aan vrienden als ik me aan de gedoogde hoeveelheid houd? Ik heb geen coffeeshop.
Nee. De verkoop van drugs, ongeacht de hoeveelheid is strafbaar. Alleen de verkoop van kleine hoeveelheden softdrugs (tot 5 gram per persoon per dag) in coffeeshops worden gedoogd.
Wordt door het softdrugsbeleid het overstappen van softdrugs op harddrugs niet vergemakkelijkt?
Nee. Slechts een klein percentage cannabisgebruikers gaat over tot gebruik van harddrugs. Volgens het gezaghebbende ‘Institute of Medicine’ in de VS is er geen overtuigend bewijs dat cannabis op zichzelf, vanwege zijn farmacologische eigenschappen, fungeert als opstap naar harddrugs. Het aantal verslaafden aan opiaten (zoals heroïne, morfine en methadon) in Nederland is onveranderd laag en ligt zeer ver onder het aantal cannabisgebruikers. Binnen de Europese Unie heeft Nederland bovendien een laag percentage probleemgebruikers van harddrugs.
Het gebruik van cannabis in Nederland ligt op een vergelijkbaar niveau met andere Europese landen. In de VS ligt het gebruik van cannabis op een wezenlijk hoger niveau. De omvang van het drugsgebruik wordt in Nederland geregeld onderzocht. Van de bevolking vanaf 12 jaar en ouder heeft 17% ooit cannabis gebruikt. In de VS bedraagt dit percentage 34. Van de Nederlanders heeft 3,6% ervaring met cocaïne, tegenover 11% van de Amerikanen. Het 'ooitgebruik' van heroïne bedraagt in Nederland 0,4% en in de VS 0,9%. Het 'ooitgebruik''* ligt veel hoger dan het feitelijke huidige gebruik. Zo heeft 3% van de Nederlanders in de maand voorafgaand aan deze tellingen cannabis gebruikt.
* Ooitgebruik’ staat voor inname van het middel ooit in het leven, meestal ongeacht de frequentie (van eenmalig tot omvangrijk). (NDM, Jaarbericht 2002, p.200).
Kun je cannabis (marihuana) ook op medisch voorschrift krijgen?
Sinds 17 maart 2003 kunnen patiënten via arts en apotheek op medisch voorschrift cannabis krijgen. Dat kan door een wijziging in de Opiumwet. De cannabis moet aan dezelfde wettelijke eisen voldoen als andere geneesmiddelen. Het Bureau voor Medicinale Cannabis (BMC), ondergebracht bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), controleert de kwaliteit van de cannabis en verzorgt de distributie.
Wat is GHB? En waarom is het een drug?
GHB staat voor gamma-hydroxyboterzuur. De stof dempt de werking van de hersenen en zorgt voor euforie. GHB is oorspronkelijk een narcosemiddel en valt onder de Wet op de Geneesmiddelenvoorziening. De Wet op de Geneesmiddelenvoorziening verbiedt de bereiding en de verkoop van GHB behalve voor personen die daarvoor een vergunning hebben. Overtreding betekent een economisch delict met een maximumstraf van 6 jaar en /of een geldboete.
In 2002 is GHB ook op lijst II van de Opiumwet geplaatst. Dit naar aanleiding van internationale afspraken. Op lijst II staan ook de cannabisproducten.
Veel gestelde vragen over de nieuwe cannabisregeling
o Is de nieuwe cannabisregeling ook van toepassing op minderjarigen?
o Problematisch gebruik: wat is het en wie beslist er over?
o Maatschappelijke overlast: wat is het en wie beslist er over?
o Waarom geen grenswaarden voor cannabis?
o Is cannabis gebruiken ongezond?
o Mag men onder invloed van cannabis een voertuig besturen?
o Mag men voortaan zelf cannabis kweken?
o Mag men de grens oversteken met cannabis?
o
Is de nieuwe cannabisregeling ook van toepassing op minderjarigen?
Neen. De Federale Beleidsnota Drugs bepaalt dat er een Koninklijk Besluit komt met een richtlijn over het vervolgings- en opsporingsbeleid in verband met inbreuken op de drugwet (een strafwet). Het strafrecht is enkel van toepassing op meerderjarigen. Ook de nieuwe regeling is dus alleen van toepassing op meerderjarigen (personen ouder dan 18 jaar). "Gebruik in aanwezigheid van minderjarigen" wordt trouwens uitdrukkelijk bestempeld als "maatschappelijke overlast".
Wat minderjarigen betreft, die onder het jeugdbeschermingsrecht vallen, zal er dus strikt juridisch gezien niets veranderen. Jongeren die betrapt worden in het bezit van een dosis cannabis kunnen zich niet beroepen op de nieuwe regeling en er zal voor hen nog steeds een proces-verbaal worden opgesteld. Het jeugdrecht kent het begrip "als misdrijf omschreven feit". Indien minderjarigen een in de strafwet als misdrijf omschreven feit plegen, kan de jeugdrechter een aantal specifieke maatregelen nemen. Ook dit verandert niet. Het is trouwens nuttig te vermelden dat de Nederlandse coffee-shops enkel aan meerderjarigen cannabisprodukten kunnen verkopen.
Het gebruik van cannabis (en andere drugs) dient zeker ontraden te worden tijdens de adolescentie, de periode waarin de persoonlijkheid van het individu gevormd moet worden. Bovendien kan er geen uitzondering gemaakt worden op de wet over de strafrechtelijke bescherming van minderjarigen.
o
Problematisch gebruik: wat is het en wie beslist er over?
De Federale Beleidsnota Drugs bevat een verduidelijking van wat onder "problematisch gebruik" moet worden volstaan. Het gaat om "een gebruikspatroon dat men niet onder controle heeft". Dit betekent dat een regelmatig persoonlijk gebruik niet per definitie problematisch is. Door de federale werkgroep drugs werd verwezen naar de DSM-IV (en meer bepaald naar het begrip "afhankelijkheid"). De DSM-IV is een classificatie van psychische stoornissen. De verdere verduidelijking bij het begrip "problematisch gebruik" zal gebeuren in het K.B. en de richtlijnen voor de parketten en de politiediensten.
Het zijn professionele zorgverleners die zullen uitmaken wat "problematisch gebruik" is en wat niet. Indien de politiedienst aanwijzingen heeft van problematisch gebruik, maakt ze een proces-verbaal op. Dit proces-verbaal gaat naar de Procureur des Konings. De Procureur des Konings stuurt betrokkene naar de justitiële case-manager. Deze case-manager stuurt betrokkene naar het therapeutisch advies. Op basis van het advies (positief of negatief), beslist de Procureur des Konings welk strafrechtelijk gevolg hij aan het proces-verbaal voorbehoudt. Indien betrokkene toch voor de strafrechter moet verschijnen, zal ook de strafrechter professioneel advies inwinnen omtrent het al dan niet problematische karakter van het gebruik. De procedure zal op punt gesteld worden via overleg tussen justitie en de hulpverlening.
"Problematisch gebruik" blijft natuurlijk een subjectief begrip, dat voor interpretatie vatbaar is. Het is mogelijk dat de invulling van dit begrip in de loop der jaren zal evolueren.
o
Maatschappelijke overlast: wat is het en wie beslist er over?
Maatschappelijke overlast" wordt gedefinieerd als "het gebruik in aanwezigheid van minderjarigen" en "openbare overlast". "Openbare overlast" is een begrip uit de nieuwe gemeentewet. Het slaat op situaties waar het druggedrag storend is voor de omgeving. In de toelichting bij de nieuwe gemeentewet worden als voorbeelden gegeven: plassen in het openbaar, een autoalarm dat voortdurend afgaat, dancingbezoekers die overlast veroorzaken in een buurt, ... Het begrip zal verder toegelicht worden in de richtlijnen voor de politiediensten en de parketten.
Wat betreft de strafrechtelijke vervolging kan hetzelfde gesteld worden als in het vorige antwoord, evenwel zonder het therapeutische advies.
o
Waarom geen grenswaarden voor cannabis?
De regering heeft er bewust voor gekozen om in de nieuwe regeling geen maximale hoeveelheid cannabis op te nemen. De voornaamste reden daarvoor is dat ze absoluut wil vermijden om het signaal te geven dat cannabisgebruik evident, alledaags of normaal zou zijn. Het aantal grammen zegt bovendien weinig over het al dan niet problematisch karakter van het cannabisgebruik en het is zeker geen goed criterium om een onderscheid te maken tussen gebruik en handel. Wij willen vermijden dat cannabisgebruik wordt gebanaliseerd, maar anderzijds willen we het ook niet dramatiseren: de nadruk ligt op preventie, alleen wanneer het gebruik problemen oplevert, zal de overheid optreden.
Cannabis is geen gestandaardiseerd produkt. De verschillende variëteiten cannabis kennen verschillende percentages actieve stoffen (waaronder THC). Ook de teeltwijze beïnvloedt deze percentages. Het VN-orgaan dat de naleving van de internationale verdragen over drugs controleert, stelt bijvoorbeeld dat het binnen kweken van cannabis de THC-percentages doet toenemen.
o
Is cannabis gebruiken ongezond?
Hoewel cannabis medische toepassingen kent, is cannabis ongezond. Vooral het roken van cannabis heeft negatieve gevolgen voor de gezondheid. Toch zijn de gezondheidsrisico's van andere illegale drugs (de zogenaamde hard-drugs) groter.
Cannabis is een drug. Het gebruik van cannabis verandert je bewustzijn. Autorijden of gevaarlijk werk verrichten is dus uit den boze.
Het risico op een lichamelijke verslaving lijkt klein, zeker in vergelijking met andere genotsmiddelen. Tot nog toe zijn er in de wetenschappelijke literatuur geen overlijdens ten gevolge van het gebruik van cannabis bekend.
Aarzel niet om uw huisdokter of een telefonische druglijn (georganiseerd door de Gemeenschappen) te raadplegen indien u vragen hebt over de gezondheidsrisico's van cannabis.
o
Mag men onder invloed van cannabis een voertuig besturen?
Neen, het sturen onder invloed van illegale drugs en geneesmiddelen werd expliciet strafbaar gesteld door de Wet van 16 maart 1999 en het daaruit volgende Koninklijk Besluit van 4 juni 1999. De minister van Justitie heeft een richtlijn voor de politiediensten en het openbaar ministerie uitgewerkt die reeds op 22 december 2000 werd verspreid.
De weggebruikers zullen voortaan dus niet enkel gecontroleerd worden op alcoholgebruik, maar ook op het gebruik van illegale drugs. Er werd gekozen voor een drietrappenysteem. De politiedienst gaat na of er uiterlijk waarneembare tekenen zijn van druggebruik. Indien dit zo is, volgt er een urinetest. Indien deze test positief is, volgt er een bloedproef.
Een informatiecampagne (georganiseerd door het Belgisch Instituut voor Verkeersveiligheid, BIVV) zal de weggebruik(st)er informeren over het bestaan (en de bestaansgronden) van de wet en zijn rechten en plichten terzake
o
Mag men voortaan zelf cannabis kweken?
Het kweken van cannabis voor eigen gebruik zal in de toekomst niet meer vervolgd worden onder de gekende voorwaarden (geen problematisch gebruik, geen maatschappelijke overlast, geen handel, ...).
o
Mag men de grens oversteken met cannabis?
Het "invoeren van een hoeveelheid cannabis voor eigen gebruik" valt volgens de Federale Beleidsnota Drugs in categorie 1, en zal dus in de toekomst niet meer vervolgd worden op voorwaarde dat er geen aanwijzingen zijn voor problematisch gebruik, maatschappelijke overlast, handel, ....
Drugstoerisme zal echter kunnen beschouwd worden als "maatschappelijke overlast", wat betekent dat er dan een proces-verbaal wordt opgemaakt.
Het uitvoeren van cannabis (zelfs van een heel kleine hoeveelheid) zal evengoed bestraft worden als voorheen. Daar verandert er dus niets.
De volledige beleidsnota kan geraadpleegd worden op de internetsite van het Ministerie van Volksgezondheid: http://www.minsoc.fgov.be/